blije klanten
Poka Yoke: dé tool die defecten voorkomt
Poka Yoke is een techniek ontwikkeld vanuit het Toyota Productie Systeem (later bekend als Lean) via Jidoka (het automatisch inbouwen van kwaliteit binnen processen). Poka Yoke is een eenvoudige en goedkope techniek, waarmee je defecten kunt aanwijzen en kunt voorkomen. De tool wordt daarom ook wel ‘mistake proofing’ genoemd.
Het ontstaan van Poka Yoke
Poka Yoke is ontstaan en geclassificeerd door Shigeo Shingo. Meneer Shingo was degene die de definitieve werking van de techniek beschreef. Het idee van ‘mistake proofing’ bestond echter al ver voordat de term bestempeld werd als een specifieke Lean tool. Oorspronkelijk werd de techniek ‘fool-proofing’ genoemd. Deze term is later veranderd naar Poka Yoke (mistake proofing), omdat de eerdere term als denigrerend werd ervaren voor mensen die techniek gebruikten: iedereen kan immers een fout maken.
Onderscheid tussen fouten en defecten
Shingo maakt bij Poka Yoke onderscheid tussen fouten en defecten. Fouten zijn in de meeste gevallen onvermijdelijk. Defecten zijn ook fouten, alleen kunnen deze via het systeem bij de klant terechtkomen. Het is volgens Lean een vorm van verspilling en moet zoveel mogelijk geëlimineerd worden. Poka Yoke zoekt daarom naar manieren om fouten te kunnen voorkomen voordat het defecten worden.
Menselijke perceptie en variëteit
Wanneer we fouten en defecten willen ontdekken, is het van belang om regelmatig kwaliteitscontrole uit te voeren. Inspectie van medewerkers is een veelvoorkomende vorm van kwaliteitscontrole. Het is een effectieve manier om defecten te reduceren, alhoewel het niet de beste is. Regelmatig blijkt dat mensen niet alle problemen zien en niet altijd even scherp zijn. Dit wordt nog meer versterkt wanneer het werk steeds herhaald moet worden en de dag lang duurt. Dit resulteert in variatie van de kwaliteitscontrole.
Voorbeeld
Laten we een kleine test uitvoeren om deze variatie in de praktijk te brengen. Je kent hem misschien al uit onze Yellow Belt training die ontwikkeld is door de ASQ om te demonstreren hoe effectief inspectie door mensen kan zijn. Ik vraag je nu om de volgende tekst te lezen en alle letters ‘f’ te tellen:
Alle f’s geteld? Waarschijnlijk heb je een antwoord tussen de 30 en de 60 letters f’s. Veel mensen raden nét iets anders, waardoor er variëteit ontstaat. Wil je het antwoord weten? Het staat onderaan de blog.
Natuurlijk is inspectie door mensen niet helemaal ineffectief. Hoe meer mensen de kwaliteitscontrole uitvoeren, hoe kleiner de variëteit zal worden. Als er van de 1000 effecten 100 niet langs de eerste medewerker komen, zal de tweede medewerker er van deze 100 maar 10 missen en de derde maar 1. Het blijft dus nog steeds een effectieve manier om defecten te reduceren, het is alleen niet de beste.
Wat doet Poka Yoke?
Poka Yoke zorgt ervoor dat de inefficiëntie van inspectie voorkomen wordt. Hierbij worden er 3 stappen uitgevoerd:
- Defecten binnen processen worden niet geaccepteerd;
- Er worden geen defecten gecreëerd;
- Defecten worden niet toegestaan in de volgende processen.
3 vormen van Poka Yoke
De Poka Yoke tool kent 3 varianten die je helpen fouten te voorkomen.
- Failsafe: Deze variant kent geen fouten. Kijk bijvoorbeeld naar een USB stick die alleen in een USB ingang past of een SIM-kaart die nergens anders inpast. Deze vorm van failsafe wordt ook wel Contact Poka Yoke genoemd.
Daarnaast heb je nog de Fixed Value Poka Yoke, waarin precies de goede afmetingen worden gebruikt. Kijk bijvoorbeeld naar medicatie. Hierin wordt precies de juiste hoeveelheid per dag aangeboden, waardoor het risico verkleint dat de gebruiker teveel of te weinig ervan inneemt. - Visuele stuurmiddelen: Dit zijn middelen die de gebruiker waarschuwen voor mogelijke fouten door middel van signalen af te geven. Denk bijvoorbeeld aan een brandmelder. Deze gaat af wanneer er rook of vuur in een kamer is. Ook een auto heeft visuele stuurmiddelen zoals het lampje of geluid dat aangaat wanneer je je gordel niet om hebt.
- Visuele hulpmiddelen: Dit middel informeert de gebruiker hoe er op een juiste manier gewerkt moet worden. Kijk eens naar het verkeer. Daar zie je heel veel verkeersborden en verkeerslichten die aangeven wat de automobilist moet doen.
